Uşaq inkişafında kritik dövrlər vardır, ilk 3 il bunlardan ən əhəmiyyətlisidir. Körpənin ana ya da baxım verən adam ilə qurduğu inam əlaqəsi onun həyatındakı dönüş nöqtəsidir. Yəni ana körpənin ehtiyaclarının yerində və zamanında qayğısız şəkildə sakitcə qarşılıyırsa, körpəsi ilə göz təması və doğru bir ünsiyyəti var isə körpəni sınaqları üçün üreklendirir, ancaq təhlükə vəziyyətlərində lazım olduğu ölçüdə ona xəbərdarlıq edirsə, etibarlı əlaqə reallaşacaq.  Ananın depressiyası, anksiyetesi, qoruyucu halları və ya körpəyə qarşı maraqsız qalması, onun inkişafı üçün kifayət qədər xəbərdar edən sunmayışı kimi səbəblər sağlam ana-körpə əlaqəsinin yaranmasının qarşısını alır, uşağın narahat olması ailə tutumları və dinamiklerinden qaynaqlana kimi, uşağın fərdi problemləri də bunda təsirli ola bilməkdədir. Diqqət əskikliyi hiperaktivlik pozuqluğu, xüsusi öyrənmə çətinliyi, əqli zəiflik kimi psixiatrik problemlər ailə tutumları səbəbiylə meydana gəlmir. Amma depressiya, davranış problemləri dediyimiz alt islatma, kaka qaçırma, bəzi danışma pozuqluqları kimi ümumiyyətlə səhv ailə tutumlarına ya da uşağın yaşadığı stressə verdiyi reaksiyalar var. Hər halda həll, ailə-məktəb-uşaq-müalicə qrupunun əməkdaşlıq ilə həll ediləcək problemlerdir ... Buna biz, müalicənin 4 ayağı deyirik. Biri əskik olduqda, istədiyimiz nəticəni ala bilmirik.

SİNAYARAQ ÖYRƏNİR

Körpə, sıx bir öyrənmə dövründədir çox sayda sınaq etməkdədir. Dünyanı bu şəkildə tanıyacaq, mənalandıracaqdır. Etdiyi bir səhv və ya təhlükə qarşısında uşağını danlayan, dəyərsiz hiss etdirən valideyinlər sahibsinizsə, insanlarla olan əlaqələrimizdə səhvə yol verene dözümü olmayan, səhv qarşısında çox reaksiya verən bir şəxsiyyətimiz meydana gələcək. Genetik faktorlar və adamın həyatındakı zədələr xaricində, heç bir patologiya təsadüf deyil. Uşaq gördüyünü, yaşadığını öyrənər. İlk dövrlərdən etibarən uşaq duyğularıyla dünyanı tanıyır və diqqət verən şəxsin istiliyi, səmimiliyi, teması, körpənin şəxsiyyətinə bir baş təsir edir.

 Ehtiyaclarını qarşılaması, onda bir inam duyğusunu yaradır. Sağ beyindən sağ beyinə olan ünsiyyətdir. Bu, uşağın digər insanlarla əlaqələrində də özünü etibarda hiss etməsinin təməlini təşkil edir.  Amerikalı psixoloq Dr. Daniel Goleman duyğunu bir hiss və bu hissə xas müəyyən düşüncələr, psixoloji və bioloji hallar və bir sıra hərəkət meyli mənasında istifadə  edir.Uşaq ona baxım verən adamdan inam almaq istəyir. Əslində verilməsi lazım olan təməl inam duyğusu, uşağın bütün əlaqələrindəki və girişimlerindeki etibarı meydana gətirməsi baxımından ən əsas vəzifədir. Təbii, bəzi səhvlər ola bilməkdə, amma bu mövzudakı səhvin və ya laqeydliyi kompensasiyası çox çətindir deyə bilərik. Səhv tutumlar, xəbərdar edən əksikliyi, maraq azlığı, uşağın inkişaf dövrlərində reallaşması gözlənilən mərhələlərin  gecikməsinə səbəb olar.

 SİZİ NÜMUNƏ QƏBUL EDİR.

 Öyrənməyi sadə mənada, keçmiş təcrübələr nəticəsində ibarət olan davranış dəyişikliklər olaraq təyin edə bilərik. Uşaqda ayaq açma instinqdir. Kafi inkişaf səviyyəsinə gəldikdə uşaq, düşər, qalxar, dəfələrlə bunu sınayar və özünü etibarda hiss edincə gedər. Ana "Ay, aman düşərsən" desə uşaq getməkdən qorxur, cəsarəti qırılar və yeriməsi ləngiyə bilər. Bu sınaqlara icazə verilsə, öz hazır hiss etdiyində gedər. Ana ata bu mövzuda uşağı maneə törədirsə, ehtimalla digər sahələrdə də qoruyucu, müdaxiləçi, məhdudlaşdırdırıcı davranacaq. Əlaqə vasitələri, təhsil prosesində son dərəcə əhəmiyyətli bir anlayışdır.

Biləcəyik, fərq edəcəyik, motivasiya dəstəyi ilə də həll davranışı inkişaf etdirəcəyik. Ana ata da bunu etməlidir.

 Uşaq təqlid edərək, özünə bir şəxsiyyət meydana gətirər. Bizim davranışlarımız uşağa nümunə təşkil edir. Uşaq səhv edincə onu döyən bir ata, uşağının problem qarşısında DOSTUNUN YANINDA döyərsə təcublənməməliyik. Bu halda uşaq öz başına edəcəyi cəhd və təcrübələrə ya günahkarlıq hiss edəcək, ya da cəsarət edə bilməyəcək bir quruluşda olacaq.