Главная » 2011 » İYUN » 23 » Burnout Tükənmişlik Sindromu
13:00
Burnout Tükənmişlik Sindromu
Burnout (tükənmişlik) Sindromu’ Son günlərdə yeni iş mühitləri, rəhbərliklər, edilən işlərin xüsusiyyətləri və müstəqil çalışa bilmə vəziyyətləri, çalışanlarda, xüsusilə sağlamlıq çalışanları arasında çox məşhurdur.
Günümüz iş dünyasında, texnologiyanın irəliləməsiylə birlikdə istehsal və səmərə keyfiyyətində gözlə görülər bir azalma diqqəti çəkməkdədir. 19. əsrdə Sənaye İnqilabı ilə funksiyalarının bir qisimini maşınlara təhvil verən insan, indi bu içinə girdiyi girdabdan özünü qurtara bilməməkdədir. Belə oluncada insanın iş dünyasında davamlı problemlərlə qarşılaşması da qaçınılmaz olacaq. Son dövrdə isə yeni iş mühitləri, rəhbərliklər, edilən işlərin xüsusiyyətləri və avtonomluq vəziyyətləri, çalışan insanda, xüsusiyyətlədə sağlamlıq çalışanları arasında ‘Burnout (tükənmişlik) Sindromu’ deyilən bir vəziyyəti ortaya çıxarmışdır. Burnout, qısaca adamın özünə böyük hədəflər qoyub daha sonra istədiklərini əldə edə bilməyib hayalkırıklığına uğrayaraq, yorulduğunu və enerjisinin tükəndiyini hiss etməsi olaraq açıqlana bilər.
Tükənmişlik sindromu romantik, fiziki, zehni tapıntı və ifadə olunar ehtiva etməkdədir ;
Romantik tükənmişlik əlamətləri ; Depresif duyğulanam, dəstəksiz, etibarsız hiss etmə, ümidsizlik, evdə gərginlik və müzakirə artımı, hirslilik, səbrsizlik, narahatlıq kimi mənfi duyğularda artım, nəzakət, hörmət və yoldaşlıq kimi müsbət duyğularda azalma olaraq görülə bilər.

Fiziki tükənmişlik əlamətləri ;
Gücsüzlük, xroniki yorğunluq, enerji itkisi, köhnəlmə, xəstəliklərə qarşı daha həssas olma, sıx baş ağrıları, bulandı əzələ krampları, bel ağrısı, yuxu pozuqluqları kimi dəyişik problem və şikayətlənmələri ehtiva edər.
Zehni tükənmişlik duyğuları isə ; Doyumsuzluq, özünə işinə və ümumiyyətlə həyata qarşı mənfi tutumlar ehtiva edə bilər. bunların nəticəsində isə işi buraxma, tezis isəkləmə kimi davranışlar görülə bilər.
Ayrıca tükənmişlik sindromunun meydana gəlməsində təsirli olduğu düşünülən 3 vəziyyət diqqəti çəkməkdədir :
Rol Qarşıdurmaları : Bir-biriylə üst-üstə düşən məsuliyyətlər daşıyan insan, prioritetlər qoyaraq məsuliyyətlərini sıralamaq yerinə, hər şeyi eyni səviyyədə yaxşı etməyə çalışa bilər. Bu vəziyyətdə yorğun düşər və nəticə tükenmişilk sindromu olar.
Rol Naməlumluğu : çalışan özündə yaxşı bir karier portreti çəkməsinin gözlənildiyini bilər amma özünə rəhbərlik ya da model alacağı biri olmadığından bunu necə bacaracağından əmin ola bilməz. Və bunun nəticəsində də faydalı olacaq heç bir şeyi bacara bilmədiyi fikrinə qapıla bilər.
Həddindən artıq yüklənmə : Heç kimə xeyr deyə bilməyərək altından qalxa biləcəyindən çox daha çox məsuliyyət yüklənən adam nəticə olaraq tükənmə nöqtəsinə söykənə bilər.
Bütün bunların xaricində iş mühitiylə əlaqədar bəzi problemlərdə stresə və adamın özünü etdiyi işdə bədbəxt hiss etməsinə səbəb ola bilər. Bu problemlərdən ən əhəmiyyətliləri :
• Həddindən artıq iş yükü və istirahət etmə zamanının az olması,
• İdarəçilərin qeyri-kafiliyi, yoxlama qeyri-kafiliyi və ya hər ikisi,
• Qeyri-kafi ekspert təhsili və istiqamətləndirmə,
• Etdiyi işi nəzarət etmə və ya təsir etmə duyğusundan məhrum olma,
• çalışanlar arasında dəstək və ictimai iişkilerin olmaması,
• Həddindən artıq çətin və sıx iş mühiti, olaraq sıralana bilər.
Bornout ilə başetmek başlanğıcda adamın öz səyləriylə mümkün ola bilməkdədir. Ancaq irəliləmiş və daha ciddi vəziyyətlərdə problemi təhlil edə bilmək üçün bir sıra üsullar tətbiq olunmaqdadır. Problemi öz-özünə həll etmək istəyən adamın özünə bir sıra suallar soruşması lazım olduğu qəbul edilməkdədir ;
• Yorğunluq hissiniz nə vaxt başladı?
• Bu yorğunluq hissi nə vaxt həyatınızda əhəmiyyətli bir yer tutmağa başladı?
• İş yoldaşlarınızla olan əlaqələrinizdə hansı nöqtədən sonra fərdi xoşgörüşünüzü itirdiniz?
• Olduğunuz proyektlərdə məsuliyyətinizin nə olduğunu tam olaraq bilirsinizmi?
Bu suallara veriləcək cavablar adamın özünü daha yaxşı hiss etməsinə, dəyərlərini və prioritetlərini yenidən quruluşlandırmasına köməkçi olacaq. İkinci addım isə, adamın həyatında bəzi dəyişikliklər etməsidir. Adamın işinə qarşı cazibəsi azaldığında işi və ya heç olmasa məsuliyyətləri dəyişdirmək faydalı olacaq. Bəlkə də bu zamanda işə bir müddət ara vermək ən yaxşısı olacaq.
Tükənmişlik sindromu ilə başedebilmek üçün, bu tərz fərdi tədbirlər xaricində daha ciddi üsullar da vardır. Bu üsulların tətbiq sahələri fərdi olaraq çalışanlar, iş qrupları və işə götürənlər olmaq üzrə üçə ayrılmaqdadır. Bu sindrom ilə başedebilmek adına strategiya təyin etmə, planlama və tətbiq daha çox işə götürən ya da iş şərtlərini təyin edənlərin qərarlarına bağlıdır.

Fərdi və Qrup Olaraq çalışanlar
Tükənmişlik sindromu ilə başetme üsulları meydana gətirmək və bunları həyata keçirə bilmək üçün fərdi idarə imkanları çox əhəmiyyətlidir. İş mühitlərini nəzarət etmə ehtimalının az olduğu yerlərdə fərdi baş etmə üsulları prioritet qazanmaqdadır. Tükənmişlik sindromunu önləmək və ya yaxşılaşdırmaq üçün dəstə çalışması meydana gətirməkdə başqa bir faydalı üsuldur. İş yerində ictimai dəstək məqsədli qruplar qurmaq və yığıncaqlar təşkil etmək bənzər şərtlər altında çalışanların iş mühitlərinin çətinlikləri və streslə baş etmə üsulları haqqında qarşılıqlı məsləhət alıb vermələrini təmin etmək üçün uyğun bir mühit ola bilər. Təhsil məzmunlu tətbiqlər fərdi başetme üsullarını inkişaf etdirmək məqsədi ilə yaradılmış texnikalar ehtiva etməkdədir. Stresi və tükənmişliyi kanalize etmək sıxlıqla əzələ boşaldıcı məşqlər ilə mümkündür.

Təşkilat Texnikaları
Fərdi idarə texnikaları ilə problemin peyvənd etmədiyi vəziyyətlərdə təşkilat texnikaları istifadə edilməkdədir. Bu texnikalar 3 təməl ögeden meydana gəlməkdədir :
1. İşin Modifikasiyası: Həddindən artıq yüklənmə, boş oturma, naməlumluq və ya qarşıdurmadan qaynaqlanan stresin azaldılmasında ən sadə və ən təsirli üsuldur. Eyni zamanda iş və çalışan arasında uyğunlaşmanın təmin edilməsinə köməkçi olar. Fərdi iş stresini azaltmaq üçün işin yenidən quruluşlanmasına istiqamətli üsullar :
• Çətin işləri bərabər olaraq paylayaraq yükün eyni kəslər üzərində yığılmasını önləmək,
• Çətin işlərin çevrilməli olaraq edilməsini təmin etmək,
• Gün içərisində iş xarici fəaliyyətlər üçün zaman nizamlamaq
• çalışanlara yeni proqramlar meydana gətirməsi üçün imkan tanımaq.
2. Məsləhətçilik Xidmətləri: Bu üsul ilə məsləhətçilərin təklif və tənqidlərə daha açıq olması təmin edilərkən, çalışanların fikirlərinə də əhəmiyyət verilmiş olar.
3. Təşkilat olaraq problem həll etmə: Keyfiyyət inkişaf proqramlarının bir məqsədi də iş mühitinin doğru qiymətləndirilməsini, problemlərin ilk ortaya çıxış anında ələ alınmasını təmin edəcək qalıcı bir mexanizmin yaradılmasını təmin etməkdir. çalışanlara problem həll etməyə istiqamətli yığıncaqların təşkil edilməsi şəxsiyyət naməlumluğunu və ünsiyyətsizlikdən qaynaqlanan qarşıdurmaları maneə törədə bilər

Просмотров: 1326 | Добавил: DUYGU | Рейтинг: 5.0/1
Всего комментариев: 0
Добавлять комментарии могут только зарегистрированные пользователи.
[ Регистрация | Вход ]